Tình trạng thất nghiệp gia tăng, khó có cơ hội tái tham gia thị trường lao động nên có rất nhiều người lựa chọn rút Bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần thay vì chờ đủ tuổi để nhận lương hưu. Việc nhận một lần mang lại nhiều lợi ích cho người lao động, giúp trang trải cuộc sống kịp thời, tuy nhiên cũng có thể gây ra áp lực tài chính cho họ khi hết tuổi lao động vì không có lương hưu. Mới đây, Bộ lao động Thương binh và Xã hội đã đề xuất bổ sung phương án để hạn chế tình trạng rút BHXH một lần vì vấn đề này có ảnh hưởng lớn tới đời sống, kinh tế-xã hội.

Theo số liệu thống kê của Cơ quan bảo hiểm xã hội Việt Nam, trong giai đoạn khoảng 6 năm trở lại đây (từ 2016 đến 2021), trên toàn quốc đã có hơn 4 triệu người đề nghị và được giải quyết hưởng BHXH 1 lần, đặc biệt có đến gần 99% số người hưởng BHXH một lần sau một năm nghỉ việc, khoảng 67% số người hưởng BHXH một lần có thời gian đóng dưới 5 năm.

1. Điều kiện nhận BHXH một lần

Theo quy định tại Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người lao động có yêu cầu thì được hưởng BHXH 1 lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

  1. Sau một năm nghỉ việc không thuộc diện đóng BHXH bắt buộc hoặc không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện và chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
  2. Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH
  3. Ra nước ngoài để định cư
  4. Người đang bị mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế
  5. Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.

2. Các phương án được đề xuất đối với việc nhận BHXH một lần

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (Bộ LĐTB&XH) đề xuất 02 phương án liên quan đến việc nộp BHXH một lần để báo cáo xin ý kiến Chính phủ  như sau:

Phương án 1: Thêm nhiều quyền lợi khi bảo lưu thời gian đóng BHXH và hạn chế các trường hợp được hưởng

Đối với nhóm 1: người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực

Người lao động (NLĐ) thuộc nhóm này sau 12 tháng nghỉ việc nếu có nhu cầu thì được giải quyết hưởng BHXH một lần. Theo quy tại tại Nghị quyết Nghị quyết số 93/2015/QH13, người lao động có quyền lựa chọn giữa bảo lưu thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu hoặc nhận BHXH một lần. Để khuyến khích NLĐ hưởng lương hưu, Bộ LĐTB&XH đề xuất phương án nếu NLĐ lựa chọn bảo lưu sẽ được hưởng thêm 05 quyền lợi sau:

5 quyền lợi này gồm: 

  • Về điều kiện hưởng lương hưu: chỉ cần đóng BHXH đủ 15 năm và đủ tuổi nghỉ hưu.
  • Hưởng trợ cấp hằng tháng dù chưa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (theo quy định hiện hành là từ đủ 80 tuổi trở lên)
  • Hưởng BHYT (NSNN đảm bảo) trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng 
  • Hưởng BHYT (Quỹ BHXH đóng) với thời gian hưởng BHYT tối đa bằng thời gian đóng BHXH của người lao động
  • Hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt trong thời gian nghỉ việc mà chưa có việc làm.

Đối với nhóm 2: người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1/1/2025)

Theo đề xuất, nhóm đối tượng này không được nhận BHXH một lần trừ các trường hợp:

  • Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu
  • Ra nước ngoài để định cư
  • Mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng

Phương án 2: hài hòa lợi ích, tăng cơ hội cho người lao động

Người lao động sau một năm nghỉ việc không thuộc diện đóng BHXH bắt buộc và không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH chỉ được giải quyết một phần khi yêu cầu nhận BHXH một lần:

  • Hưởng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. 
  • Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

3. Đánh giá tính hiệu quả của các phương án

Phương án 1Phương án 2
Ưu điểm- Số người hưởng BHXH một lần sẽ giảm nhiều từ những năm về sau (dự kiến từ năm thứ 5)
- Giúp người lao động được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi đến tuổi nghỉ hưu.		- Hài hòa quyền lợi người lao động và chính sách an sinh xã hội lâu dài
- Tạo điều kiện để người lao động tiếp tục tham gia, tích lũy quá trình đóng BHXH.
- Đáp ứng được yêu cầu bảo đảm sự ổn định của hệ thống và quyền lợi của người lao động trong dài hạn
- Giảm phản ứng xã hội
- Bảo đảm sự ổn định của hệ thống và quyền lợi của người lao động trong dài hạn
Nhược điểm- Chỉ hiệu quả trong dài hạn
- Chỉ áp dụng được đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật có hiệu lực
- Gây ra sự mâu thuẫn giữa những người lao động tham gia trước và sau khi Luật có hiệu lực trong việc hưởng BHXH một lần.		- Chưa giải quyết triệt để việc rút BHXH một lần
- Gây cảm giác giảm quyền lợi của NLĐ khi chỉ được giải quyết một phần
- Có thể làm gia tăng số lượng người lao động đề nghị hưởng BHXH một lần trước khi Luật có hiệu lực thi hành

Tư vấn thuế Sài Nam

Trên đây là chia sẻ của chúng tôi về các đề xuất liên quan đến việc nhận BHXH 1 lần, nếu còn thắc mắc đừng ngần ngại liên hệ cho Sài Nam để được giải đáp.

Với kinh nghiệm 10 năm cung cấp dịch vụ pháp lý doanh nghiệp, Kế toán - Thuế Sài Nam cam đoan sẽ mang đến cho quý khách hàng trải nghiệm tốt nhất khi sử dụng dịch vụ của chúng tôi.